W dniach 23-27.01.2017 r. odbywały się na Podkarpaciu IX Obchody Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu pod patronatem Marszałka Województwa Podkarpackiego Władysława Ortyla. W tym roku po raz pierwszy miały one miejsce na terenie gminy Dydnia, a ich organizatorami byli:

Wójt Gminy Dydnia

Zespół Szkół w Dydni

Instytut Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego

Zakład Historii i  Kultury Żydów IH Uniwersytetu Rzeszowskiego

Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie

Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Rzeszowie

Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego

Podkarpackie Kuratorium Oświaty

Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli.

        W ramach obchodów w dniu 26 stycznia 2017 r. w Zespole Szkół w Dydni odbyła się Sesja Naukowa „Ziemia dydyńska miejscem spotkania różnych kultur i religii”. Sesję rozpoczęła dyrektor Zespołu Szkół w Dydni Iwona Pocałuń słowami Ireny Sendlerowej, Matki Dzieci Holokaustu Sprawiedliwej Wśród Narodów Świata: „Chciałabym, żeby zachowała się pamięć o wielu szlachetnych ludziach, którzy narażali własne życie ratowali żydowskich braci, a których imion nikt nie pamięta. Ale pamięć nasza i następnych pokoleń musi też zachować obraz ludzkiej podłości i nienawiści, która kazała wydawać wrogom swoich sąsiadów, która kazała mordować. Moim marzeniem jest, aby pamięć stała się ostrzeżeniem dla świata, oby nigdy nie powtórzył się podobny dramat ludzkości”. Pani dyrektor serdecznie powitała zebranych uczestników spotkania, m.in.: Wójta Gminy Dydnia, Radnych Gminy Dydnia, księży, doktorantów prof. Wierzbieńca, emerytowanych oraz czynnych dyrektorów i nauczycieli szkół i przedszkoli gminy Dydnia,  animatorów kultury, rodziców, przyjaciół szkoły.

        Wśród gości honorowych znaleźli się potomkowie ocalałych od zagłady Żydów, w większości mający swe korzenie na Podkarpaciu. Przyjechali z Izraela i Stanów Zjednoczonych, niektórzy po raz pierwszy przebywają w Polsce. Są to: David Ringler, Sally Mizroch,Lea Dror Batalion, Naava Othnaj, Samuel Halpern, Tamar Halpern, Rachelle Halpern, Małka Schaham, Prof. Szymon Redlich.

        Na program sesji złożyły się tematyczne referaty. Jako pierwszy wystąpił prof. Wacław Wierzbieniec z Uniwersytetu Rzeszowskiego, Kierownik Zakładu Historii i Kultury Żydów. Wygłoszone słowo na temat „Zycie religijne w Sztetl przed Holokaustem” prof. Wierzbieniec obrazował przedmiotami kultu religijnego Żydów, stąd na głowach słuchaczy pojawiły się mycki.

        Prof. Elżbieta Rączy (Uniwersytet Rzeszowski, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie) omówiła relacje polsko – żydowskie podczas wojny w referacie „Przyczynek do skomplikowanych stosunków polsko – żydowskich na przykładzie wydarzeń w Markuszowej”.

        Wójt Gminy Dydnia Jerzy F. Adamski przedstawił „ Szkice z dziejów Żydów pod okupacją niemiecką w regionie brzozowskim”. Opierając się na źródłach historycznych, podawał liczby ofiar, wymieniał miejscowości, w których dokonywano eksterminacji Żydów.  Natomiast dyrektor Iwona Pocałuń z upoważnienia Ks. Prof. Stanisława  Nabywańca, który nie mógł uczestniczyć w sesji zapoznała z przesłanym przez Księdza referatem „ Z dziejów tolerancji w Polsce”.

        W dyskusji głos zabrali m. in. goście z Izraela, dzieląc się swoimi przeżyciami, wspomnieniami. Szczególnie ciekawa była wypowiedź Prof. Szymona Redlicha, ocalałego z Holokaustu w Brzeżanach. W czasie wojny jako kilkunastoletni chłopiec wraz z najbliższymi ukrywał się i przetrwał dzięki pomocy udzielonej  przez dobrych ludzi.

        Dyskutanci zwrócili uwagę na udział młodzieży szkolnej w „żywej” lekcji historii, co jest niezwykle budujące. Obecność uczniów świadczy o tym, że młodzi ludzie chcą poznawać historię, wydarzenia z przeszłości i wyciągać odpowiednie wnioski na przyszłość. Podczas sesji podsumowano program „Szkoła Tolerancji” organizowany przez Centrum Edukacji Obywatelskiej. Zofia Wojnowska – koordynatorka ww. programu przedstawiła działania realizowane przez szkołę, zwieńczeniem których było otrzymanie tytułu Szkoła Tolerancji. W jego ramach przeprowadzono liczne konkursy, m. in. na plakat o tolerancji. Ze względu na wyrównany poziom prac nie różnicowano miejsc i przyznano wyróżnienia wszystkim uczestnikom. Uczniowie otrzymali dyplomy oraz słodkie upominki. Spotkanie miało podniosły nastrój dzięki oprawie muzycznej Pauliny i Szymona Statecznych, absolwentów Akademii Muzycznych w Katowicach oraz Poznaniu. Państwo Stateczni zajmują się muzyką zawodowo, grają koncerty, uczą gry na skrzypcach i fortepianie. Są aktywnymi członkami wspólnoty „Drzewo Oliwne” z Warszawy. Uczestnicy sesji wysłuchali koncertu pt. „Psalmy”, który jako projekt powstał w 2014 r. i został wydany na płycie. Co ciekawe, P. Paulina do wspólnego wykonywania śpiewanych pieśni potrafiła zachęcić uczniów, którzy powtarzali w języku hebrajskim słowa psalmu. Przebieg sesji utrwalił Kazimierz Barański, który przygotował w tym dniu wystawę fotograficzną. Goście, którzy przyjechali po raz pierwszy do Dydni, pozostawali pod wrażeniem uroczego krajobrazu. A w tym dniu było wyjątkowo pięknie. Iskrzący się w blasku słońca śnieg, oszronione drzewa urzekały swym wyglądem zwłaszcza tych, którzy na co dzień nie mają takich  widoków. Przyjezdni podkreślali też estetyczny wygląd szkoły, jej wystrój, a przede wszystkim szczególny klimat, wyczuwany – jak zauważył prof. Wierzbieniec - zaraz po przekroczeniu  progu. Na zakończenie sesji dyrektor Iwona Pocałuń  skierowała słowa podziękowania pod adresem prelegentów, uczestników, artystów oraz wszystkich, którzy pomogli w zorganizowaniu spotkania, m. in.: nauczycieli, pracowników obsługi Zespołu Szkół w Dydni  oraz przedstawicielek Rady Rodziców za przygotowanie poczęstunku.

Zofia Morajko